«تاریخ» بخش جدا نشدنی یک رمان خوب است
محمدرضا شرفی خبوشان در کارگاه عصر رمان حوزه فرهنگی انقلاب اسلامی قزوین که در سالن حافظ حوزه هنری قزوین برگزار شد اظهار کرد: مدنیت و تاریخ به هم گره خورده‌اند و تاریخ از رمان جدا شدنی نیست.
دبیر جایزه ادبی جلال آل احمد ادامه داد: هر نویسنده‌ای که به نوشتن رمان بپردازد بخشی از متن تاریخ می‌شود و این اتفاق خواسته یا ناخواسته رخ می‌دهد.
وی بیان کرد: در ارزیابی رمان‌های ماندگار نسبت آنها را با تاریخ مشخص مورد بررسی قرار می‌دهند و نیز خود رمان موضوع اصلی است و تاریخی بودن صفت آن است.
این نویسنده با بیان این نکته که اگر رویکرد ما این باشد که رمان باید در خدمت تاریخ قرار بگیرد، گفت: در این صورت دو حالت پیش روی ما است، اگر یک نویسنده تاریخ را به عنوان ابزاری به کمک روایت بگیرد تا داستانی تأثیرگذار بنویسد تاریخ در خدمت روایت است.
شرفی خبوشان ادامه داد: در نگاه دسته دیگر نویسنده ابزار و تکنیک داستانی را به خدمت می‌گیرد تا تاریخی را تصویر کند و با دید اغماض دسته دوم را می‌توان گفت تعریف جامع رمان تاریخی هستند حال آنکه در این دسته هم محصول، یک محصول ادبی است و هیچ انسان پژوهشگری به دنبال جمع کردن استدلال از رمان تاریخی نخواهد بود.
این کارشناس فرهنگی و ادبی با بیان اینکه نباید فراموش کنیم چون پایه کار تخیل است بنابراین موضوع حالت روایی پیدا می‌کند، عنوان کرد: مثال‌های تاریخی همچون تاریخ بیهقی این موضوع را تأیید می‌کنند.
دبیر جایزه ادبی جلال آل احمد با بیان اینکه تمدن اسلامی آنچنان که به نظر می‌آید از روایت تاریخ شکل گرفته، تصریح کرد: هر مثالی که در حوزه‌ها تدریس می‌شود ذیل تاریخ و روایت قرار دارد و چنان گره‌ای تمدن اسلامی با تاریخ دارد که گویا تاریخ برآمده از قرآن است.
وی یادآور شد: اگر ایران نخستین کشوری است که ساز و کار حکومتی در جهان شکل داده به علت وجود روایت و تاریخ است مرارتی که برای حفظ تاریخ کشیده‌ایم بی نظیر است.
شرفی خبوشان با اشاره به این نکته که یک رمان نویس نمی‌تواند با تاریخ بیگانه باشد گفت: تاریخ و زمان وقوع اتفاقات مهم است و با این تعریف رمان زرد رمانی است که گره‌ای با تاریخ ندارد.
این نویسنده ایرانی با طرح این سوال که نسبت تاریخ و رمان چیست؟ تبیین کرد: نسبت‌ها و بیان گزاره‌های تاریخی باید در رمان تاریخی رعایت شود تا باورپذیری را در مخاطب به حد اعلای خود برساند.
وی خاطرنشان کرد: گزاره‌های امروزی باید بر مبنای گزاره‌های تاریخی تعریف شوند لذا لازم است گزاره‌های تاریخی را بسنجیم و از آن آگاهی داشته باشیم.
